یکی از شاخه‌های دندانپزشکی که به اصلاح فرم نامنظم دندان‌ها سر و کار دارد، ارتودنسی می‌باشد. دلایل بسیاری همانند ازدحام بیش از حد دندان‌های وی، دندان‌ها بد فرم و یا کج در فک خود داشته باشند که می‌تواند اختلالاتی را در جویدن غذا و در برخی از موارد در گفتار فرد ایجاد نماید. در چنین مواردی استفاده از ارتودنسی برای اصلاح دندان‌ها توصیه می‌شود، در ادامه برای آشنایی بیشتر با مراقبت های بعد از ارتودنسی و انواع ارتودنسی با ما همراه باشید.
ارتودنسی چیست؟
درصد کثیری از مردم لبخند زیبا را مرتبط با دندان‌های ردیف و سالم می‌دانند؛ این دیدگاه کاملا درصد می‌باشد. سلامت دندان‌ها و دهان شما نقش بسیار اساسی در زیبایی لبخند شما دارند. نامرتبی دندان یا مال اکلوژن(Malocclusion) سبب ایجاد ناهنجاری‌هایی مانند بیماری لثه، پوسیدگی دندان و جویدن سخت و دردناک در فرد می‌شود.
ارتودنتیست دندانپزشکی، برای تشخیص به موقع، پیشگیری و همچنین درمان ناهنجاری‌های فک و دندان‌ها آموزش‌های ویژه‌ای دیده‌اند. آنها نامتقارنی و مشکلات دندان فرد را شناسایی می‌کنند و از بروز مشکلات دندانی فرد در آینده جلوگیری می‌نمایند، این متخصصین با تمامی افراد از سنین کودکی تا بزرگسالی سر و کار دارند.
عوارض ارتودنسی
تمامی روش‌ها در کنار مزایا از عوارضی نیز برخوردار می‌باشند، ارتودنسی دندان از این قاعده مستثنا نمی‌باشد. عوارض ارتودنسی دندان به شرح زیر می‌باشد.
•داشتن درد جزئی در طول روز در ناحیه دندان
•تحلیل مینای دندان به مرور زمان
•در افرادی که بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت نمی‌کنند خطر عفونت در ناحیه لثه وجود دارد.
•در صورتی که دندان‌های فرد از قبل ایمپلنت باشند ممکن است با ارتودنسی خطر شکستن آنها افزایش یابد.
•در صورتی که اجزای ارتودنسی بشکنند ممکن است سبب ایجاد زخم در قسمت بافت دهان شود.
•در شرایط بسیار نادر باعث کوتاه شدن ریشه دندان خواهد شد.
•از دیگر عوارض ارتودنسی دندان می‌تواند به ایجاد لکه و تغییر رنگ دندان اشاره نمود.( پس از برداشتن سیم کشی دندان این مشکل به راحتی از بین می‌رود.)
انواع ارتودنسی
ارتودنسی انواع مختلفی دارد که دندانپزشک متخصص بر اساس نوع دندان فرد و همچنین نیاز وی به ارتودنسی، نوع مناسب را اتخاب می‌کند، انواع ارتودنسی دندان به شرح زیر می‌باشد.
1-ارتودنسی ثابت
رایج‌ترین و اولین مدل ارتودنسی، ارتودنسی ثابت می‌باشد. در این نوع ارتودنسی براکت‌ها به صورت ثابت و بدون هیچ گونه تحرکی بر روی دندان‌های فرد قرار می‌گیرند، بدین صورت که فرد به هیچ عنوان نمی‌تواند براکت‌ها را جا به جا و یا خارج نماید، خوب است بدانید که این این نوع ارتودنسی به مدت حداقل 2 الی 3 سال بر روی دندان فرد باید قرار گیرد.
نکته حائز اهمیت در مورد ارتودنسی ثابت این است که باید توجه ویژه‌ای به دهان و دندان‌ها شود. به دلیل اینکه براکت‌هابخش بسیار عظیمی از دندان را می‌پوشانند، در صورتی که به طور مرتب تمیز نشوند باکتری‌ها اطراف آن تجمع می‌کنند و دچار پوسیدگی، تغییر رنگ و خرابی دندان می‌شود.
مهم‌ترین مزیت این نوع سیم کشی دندان این است که براکت‌ها کاملا ثابت می‌باشند و فرد قابلیت خروج آنها را از دهان خود ندارد همچنین فرد نیازی به انجام کاری جز رعایت اصول بهداشتی در این نوع ارتودنسی ندارد.
مزایای ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت از مزایایی برخوردار می‌باشد که این مزایا سبب شده تا این نوع ارتودنسی نوع رایج انواع ارتودنسی ها باشد، مزایای ارتودنسی ثابت به شرح زیر می‌باشد.
•تاثیر بسیار بالا بر روی دندان
•هزینه معقول و مناسب
•مناسب برای همه افراد در هر سن
•تقریبا می‌تواند تمامی هنجارهای دندانی و فکی را از بین ببرد.
معایب ارتودنسی ثابت
هر روش درمانی و زیبایی در کنار هر مزایا از معایبی نیز برخوردار می‌باشد، معایب ارتودنسی ثابت به شرح زیر است.
•نیاز به توجه و مراقبت بیشتر نسبت به انواع ارتودنسی دیگر
•عدم حفظ زیبایی و زیبایی دهان و دندان
•متحرک نبودن این نوع ارتودنسی
2-ارتودنسی سرامیکی
نوع دیگر ارتودنسی برای افرادی که به براکت فلزی علاقه‌ای ندارند، ارتودنسی سرامیکی می‌باشد. ارتودنسی سرامیکی در برخی از شرایط نسبت به انواع ارتودنسی ها تفاوت‌هایی همانند میزان طول درمان، ظاهر، نحوه قرار گیری و عملکرد دارد. در ارتودنسی سرامیکی براکت‌ها بیشترین و نزدیک‌ترین شباهت را به دندان طبیعی فرد دارند.
مزایای ارتودنسی سرامیکی
ارتودنسی سرامیکی برای افرادی که نمی‌خواهند از براکت‌های فلزی استفاده نمایند بهترین گزینه می‌باشد، مزایای ارتودنسی سرامیکی به شرح زیر می‌باشد.
•افراد کم‌ترین حساسیت را نسبت به سرامیک دارند.
•امکان تغییر رنگ براکت و دقیقا مشابه با رنگ دندان‌های فرد وجود دارد.
•بروز کم‌ترین مشکلات در هنگام عکسبرداری از دندان‌ها
•شکیل‌تر و زیباتر
3-ارتودنسی دیمون
ارتودنسی دیمون در دسته ارتودنسی‌ای ثابت قرار می‌گیرد، تنها تفاوت این نوع ارتودنسی نسبت به ارتودنسی ثابت طول درمان بسیار کم‌تر می‌باشد. در این نوع ارتودنسی قرار گیری لوازم بر روی دندان به صورت کشویی می‌باشد، براکت‌ها به کمک سیم‌ها بر روی دندان قرار گرفته‌ند؛ اما این قرار گیری سفت و محکم نمی‌باشد و می‌توانند لغزش کمی در جای خود داشته باشند.
می‌توان از براکت‌های شفاف، رنگی و فلزی در این نوع ارتودنسی استفاده نمود، در صورتی که از براکت شفاف استفاده نمایید ارتودنسی شما نامرئی محسوب می‌گردد و تاثیر در افزایش هزینه ارتودنسی شما خواهد شد.
مزایای ارتودنسی دیمون
از آن جایی که ارتودنسی دیمون نوع پیشرفته و جدید ارتودنسی می‌باشد از مزایای بیشتری نیز برخوردار می‌باشد.
•درد کم‌تر
•طول درمان بسیار کوتاه‌تر نسبت بهانواع ارتودنسی دندان
•تمیز کردن بسیار راحت‌تر
همچنین برای تنظیم براکت‌ها و سیم کشی دندان خود نیازی به مراجعه به دندانپزشک نمی‌باشد؛ اما در نظر داشته باشید در این روش شما باید هزینه بیشتری را برای ارتودنسی دندان خود پرداخت نمایید.
4-ارتودنسی لینگوال
ارتودنسی پشت دندان که به ارتودنسی لینگوال(Lingual Orthodntics) شناخته می‌شود، نوعی سیم کشی دندان می‌باشد که براکت‌ها به جای قرار گیری بر روی دندان در پشت دندان چسبانده می‌شوند و همین دلیل سبب شده تا سیم کشی دندان در نعرض دید قرار نگیرد. می‌توان گفت این نوع ارتودنسی به نوعی ارتودنسی نامرئی می‌باشد زیرا در دید قرار نمی‌گیرد و سیم‌ها مخفی می‌باشند.
مزایای ارتودنسی لینگوال
ارتودنسی لینگوال که نوعی ارتودنسی مخفی محسوب می‌شود از مزایایی به شرح زیر برخوردار می‌باشد.
•دیده نشدن براکت‌ها بر روی دندان
•افزایش اعتماد به نفس و حفظ زیبایی دندان
معایب ارتودنسی لینگوال
•احتمال مشکل در صحبت کردن در اوایل قرار گیری ارتودنسی در دهان
•زخم شدن قسمت‌های از زبان
•عدم استفاده برای تمامی افراد
•نیاز به مراقبت بسیار زیاد
5-ارتودنسی متحرک
به طور معمول این نوع ارتودنسی برای به نامنظمی‌های دندانی بسیار خفیف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ارتودنسی متحرک از نوعی صفحه پلاستیکی در کنار سیم‌های مخصوص مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع از سیم کشی دندان به راحتی از دهان خارج می‌شود؛ اما برای اثر گذاری بهتر لازم است تا مدتی این ارتودنسی در دهان قرار بگیرد.
معمولا از ارتودنسی متحرک در سنین پایین بین 7 الی 9 سال استفاده می‌گردد. در این بازه زمانی دندان‌ها و استخوان‌ها در حال شکل گیری هستند و با توجه به میزان خفیف بودن ناهنجاری در این سن، بین 3 الی 12 ماه ارتودنسی باید بر روی دندان قرار بگیرد.
می‌تاون گفت این نوع ارتودنسی در مقایسه با انواع ارتودنسی های دیگر ازران قیمت‌تر بوده و همچنین ظاهر بهتری در مقایسه با نمونه‌های ثابت دارد، از آن جایی که خارج کردن آن از دهان راحت می‌باشد پس تمیز کردن آن نیز بسیار راحت است.
مراقبت های بعد از ارتودنسی دندان
پس از جای گذاری براکت‌ها بر روی دندان از همان لحظه مراقبت‌ها آغاز می‌شوند. اطلاع از نکات مهم مراقبت های بعد از ارتودنسی به شما کمک بسیار زیادی خواهد کرد.
- روز اول بعد از ارتودنسی دندان‌ها
قرار گیری و جایگذاری بریس‌ها بر روی دندان بر خلاف تصور اکثر مردم بدون هیچ گونه دردی می‌باشد. بریس‌ها باید در دهان و بر روی دندان‌های شما به خوبی فیکس شوند، بنابراین ممکن است برای مدت کوتاهی جویدن غذا برای شما با وقفه صورت گیرد، این در حالی است که در برخی از افراد ممکن است دندان حساس شود.
- سه روز پس از ارتودنسی دندان‌ها
سه روز پس از انجام ارتودنسی دندان به علت عادت نداشتن دندان‌ها ناشی از بریس‌های قرار گرفته بر روی دندان شما مقداری درد و ناراحتی در ناحیه دهان و ویژه در دندان‌های خود احساس خواهید کرد. برای کنترل این دردها از سیلیکن و یا موم استفاده می‌گردد که باید بر روی بریس‌ها قرار گیرند. علاوبر آن شست و شوی دهان با آب گرم به همراه نمک تاثیر بسیار زیادی در تسکین داد دارد.
- هفته اول پس از ارتودنسی دندان
هفته اول پس از ارتودنسی از درد و ناراحتی ناشی از قرار گیری بریس بر روی دندان کاسته می‌شود و از بین می‌رود، در نهایت دندان‌ها به وجود بریس‌ها عادت نموده و در نتیجه جویدن غذا راحت‌تر خواهد شد.
فرق ارتودنسی و کامپوزیت دندان
شاید برای شما سوال باشد که فرق ارتودنسی و کامپوزیت دندان چیست؟ و یا قصد دارید برای اصلاح دندان خود به دندانپزشکی مراجعه کنید اما نمی‌دانید کدام گزینه برای شما مناسب می‌باشد، ما در شناخت فرق ارتودنسی و کامپوزیت دندان به شما کمک خواهیم کرد.
مدت زمان درمان
از تفاوت‌ها ارتودنسی و کامپوزیت دندان می‌توان به طول دوره درمان نیز اشاره نمود. کامپوزیت دندان معمولا در یک جلسه کوتاه مدت قابل اجرا می‌باشد؛ اما این در حالی است که ارتودنسی با توجه به سن بیمار و میزان ناهنجاری دندان‌های وی بین 6 ماه تا چند سال باید بر روی دندان وی قرار گیرد.
هزینه
مواردی همانند سن بیمار، نوع و میزان ناهنجاری دندان و نوع ارتودنسی می‌تواند در هزینه ارتودنسی تاثیر گذار باشد. در کامپوزیت دندان جنس و تعداد دندان‌هایی که بیمار در نظر دارد برای آن کامپوزیت انجام دهد تاثیر در قیمت کامپوزیت دندان دارد. با توجه به اینکه ارتودنسی نوعی روش درمانی بلند مدت می‌باشد هزینه ارتودنسی می‌تواند با مشورت دندانپزشک به صورت اقساطی دریافت شود.
بهترین سن برای ارتودنسی
در افرادی که مشکلات فکی رویت نمی‌شود و فقط به حرکت دادن دندان‌ها نیاز می‌باشد، در هر رنج سنی می‌توانند جهت انجام ارتودنسی به دندان پزشک مراجعه نمایند و البته باید به این نکته توجه داشته باشند که استخوان فک و لثه آنها از سلامت کامل برخوردار باشد؛ اما بهترین سن برای ارتودنسی بدون مشکلات فکی در بازه سنی 10 الی 12 سال می‌باشد.
در این بازه سنی بیشتر دندان‌های شیرینی افتاده‌اند و دندان‌های دائمی فرد جای آنها را گرفته است، به همین دلیل بهترین سن برای ارتودنسی محسوب می‌شود. در صورتی که درمان در این سن انجام نشود می‌تواند در بزرگسالی سبب ایجاد مشکلات بیشتری شود.
شیوه استفاده از مسواک ارتودنسی
با توجه به قرار گیری براکت‌ها بر روی دندان نمی‌توان مواد باقی مانده را از بین براکت‌ها و برایس‌ها به راحتی پاک نمود، در این راستا خوب است که از مسواک ارتودنسی مخصوص جهت از بین بردن باقی مانده غذا استفاده نمود.
1.بیشتر تجمعات باقی مانده‌های غذا و پلاک‌ها در قسمت وجود براکت‌ها صورت می‌گیرد به همین منظور تمیز کردن این نواحی از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. برای استفاده صحیح از مسواک ارتودنسی باید مسواک را با زاویه 45 درجه بین لثه و براکت قرار دهید و با حرکات چرخشی نواحی مجاور لثه را تمیز نمایید.
2.در هنگام مسواک زدن نواحی پشتی دندان را فراموش نکیند، برای تمیز کردن دندان‌ها باید مسواک را به صورت زاویه 45 درجه و با حرکات چرخشی به صورت رفت و برگشتی و متناوب مسواک کنید.
3.زبان به علت داشتن پرزهای فراوان خود بهترین محل جهت رشد باکتری می‌باشد که به کمک مسواک ارتودنسی باید به خوبی تمیز شود.
کش ارتودنسی
کش ارتودنسی یا الاستیک ارتودنسی دندان، یک نوار مخصوص لاستیکی بسیار کوچک می‌باشد که به منظور اصلاح روابط بین دندان و فک فرد در سیم کشی دندان تاثیر دارد. کش ارتودنسی با قرار گیری در بین براکت‌های ارتودنسی دندان به قرار گیری دندان در جای تعیین شده کمک فراوانی می‌کند.
از کش‌های ارتودنسی به منظور درمان انواع مشکل همپوشانی دندان و اصلاح طرح دندان استفاده می‌گردد. در صورتی که از کش ارتودنسی و بریس‌ها به طور همزمان استفاده شود، طول درمان فرد کاهش می‌یابد و به استفاده از روش‌های دیگر نیازی نخواهد بود.
سخن پایانی
داشتن لبخند زیبا یکی از معیارهای زیبایی در بین افراد محسوب می‌شود. برخی از افراد به طور ژنتیکی از دندان‌های یکدست و مرتب برخوردار می‌باشند؛ اما این در حالی است که درصد کثیری از افراد به دنبال روش‌هایی برای اصلاح طرح لبخند خود به صورت دائم می‌باشند استفاده از روش‌های درمانی همانند ارتودنسی دندان، لمینت دندان و ایمپلنت کمک بسیار زیادی به افراد در داشتن لبخند زیبا و دندان‌های یکدست کمک بسیار زیادی خواهد کرد. شما برای داشتن لبخندی منحصر به فرد می‌توانید به دندانپزشک متخصص و با تجربه در این راستا مراجعه نمایید و لبخندی زیبا را به خود هدیه دهید.
سوالات متداول
1.ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی در حقیقت روشی برای تشخیص به موقع، پیشگیری و همچنین درمان ناهنجاری‌های فک و دندان‌ها آموزش‌های ویژه‌ای دیده‌اند.
2.میزان درد ارتودنسی چقدر است؟
ارتودنسی در روزهای اول به دلیل جای گذاری براکت‌ها فشاری بر دندان‌ها وارد می‌کند که با استفاده از مصرف مسکن و یا سیلیکن و موم درد خود را کنترل نمایید.
3.فرق ارتودنسی و لمینت دندان در چیست؟
فرق ارتودنسی و ایمپلنت دندان در میزان طول درمان و هزینه می‌باشد که بسته به نوع دندان و تعداد دندان‌ها برای هر فرد متفاوت می‌باشد.
نظرت چیه؟